Vùng đất thần kì Encanto và những ẩn ức tâm lý [ review phim]
Chúng ta phải tài năng hoàn hảo đến thế nào mới là đủ? Gia đình là tình yêu vô điều kiện hay là sợi dây trói buộc? Sụp đổ, tan vỡ có đáng sợ không?
Đây là bộ phim hoạt hình thứ 60 của hãng Walt Disney Animation Studios, không phụ sự kỳ vọng ban đầu là sẽ nối tiếp siêu phẩm Coco (2017) đoạt giải Oscar 2021.
Đây có thể là một câu chuyện nhạt nhòa, thiếu cao trào, thiếu đồng cảm với một số người.
Bạn có thể cảm giác bộ phim không đánh trúng cảm xúc bản thân, nếu như bạn không đồng cảm hay thấu hiểu với điều câu chuyện muốn nói tới. Encanto mang chủ đề về mối quan hệ gia đình – family, giá trị bản thân – self worth, định nghĩa bản thân – indetify …. mà đặc biệt trong nền văn hóa Châu Á và truyền thống có thể nhận thấy rất rõ.
Vì mang đề tài gia đình – cá nhân, bộ phim lần này tập trung chủ yếu vào các mâu thuẫn trong gia đình, ẩn ức cá nhân, sự đổ vỡ của gia đình truyền thống và quá trình xây dựng lại định nghĩa bản thân và hàn gắn lại gia đình. Đó cũng là lí do nhân vật chính của phim sẽ có chuyến đi khám phá hướng vào bên trong – interne, thay vì một cuộc phiêu lưu – discovery.
Điểm hấp dẫn nhất mà ai cũng đồng tình và thấy ấn tượng từ đầu là hình ảnh và âm nhạc phim. Encanto mang đậm nét văn hóa Colombia, từ truyền thống, vũ điệu, âm nhạc đến trang phục bắt mắt.
Đó là các casita, những ngôi nhà màu sắc với lối kiến trúc tầng, khép kín. Đó là những bộ trang phục màu sắc với các điểm nhấn bằng ren và kiểu dáng hoa, và đầy các họa tiết dệt kim với hình ảnh của hoa. Đó còn là âm nhạc latin thực sự sống động với các vũ điệu sôi động mà các bài hát nhạc phim khiến người nghe thấy nghiện đặc biệt như We Don’t Talk About Bruno- Ne parlons pas de Bruno, Remember me, All Of You, La famille Madrigal, What Else Can I Do, Surface Pressure, và ca khúc chủ đề bằng tiếng Colombia – Mi Encanto do ca sĩ Carlos Vives trình diễn……
Chúng ta phải tài năng hoàn hảo đến thế nào mới là đủ?
Trong một ngôi làng ở vùng đất Encanto, bài hát The Family Madrigal vang lên đầy kiêu hãnh đã giới thiệu “casita” của họ và truyền thống gia đình Madrigal. Và như người bà đã nói, mỗi thành viên trong gia đình là niềm tự hào tiếp nối truyền thống là “món quà” là phép thuật đặc biệt và có trách nhiệm bảo vệ gia đình và ngôi làng Encanto.
Bà của Mirabel, Abuela Alma (María Cecilia Botero), người trụ cột, là người giữ ngọn lửa gia đình, mạnh mẽ, nghiêm khắc, người luôn đòi hỏi chuẩn mực về trách nhiệm và thể diện của gia đình.
Mẹ của Mirabel, Julieta (Angie Cepeda), có khả năng chữa lành mọi bệnh tật ; chị cả Isabela (Diane Guererro) là một mỹ nhân hoàn hảo, vạn người mê với khả năng tạo nên những bông hoa xinh đẹp; chị hai Luisa (Jessica Darrow) sở hữu sức mạnh siêu phàm; Dì Pepa (Carolina Gaitán) có thể điều khiển thời tiết bằng cảm xúc của mình; chị họ Dolores (Adassa) có thính giác phi thường; một người anh em họ Camilo (Rhenzy Feliz) có khả năng thay đổi hình dạng, Antonio (Ravi Cabot-Conyers) thì nói chuyện được với động vật…..
Người cậu Bruno có thể thấy tương lai nhưng lại bị coi là độc ác và không quan tâm tới gia đình nên đã bỏ đi trước khi Mirabel được 5 tuổi.
Và chỉ Mirabel là không có tài năng nào cả. Vào lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ năm của cô, khi cánh cửa thần kỳ mang tên cô chỉ đơn giản là vỡ vụn thành cát bụi. Ẩn dấu đằng sau sự vui vẻ, luôn giúp đỡ mọi người của cô bé là nỗi đau khổ, tự ti khi mình lạc lõng, không có phép thuật nào. Giống như câu hát đầy đau đớn “tôi xứng đáng để có một chút phép thuật chứ” khi Waiting On A Miracle vang lên khắc khoải.
Ai cũng phải sống hạnh phúc, đặc biệt khi họ tài năng và hoàn hảo?
Giống như Luisa trong Surface Pressure phủ nhận “i’m fine, I’m not nervous” vì nỗi sợ hãi mình không còn giá trị gì nữa khi mình không có tài năng.
Nhưng không, sự thực là chúng ta yếu đuối hơn vẻ bề ngoài nhiều!
Mỗi người trong gia đình, đều mang trong mình một nỗi đau mà phải giữ kín trong lòng, cũng chẳng ai khác quan tâm tới nỗi đau nỗi sợ nhỏ bé đó cả.
Bị buộc phải chạy trốn khỏi ngôi làng quê hương của mình cùng với ba đứa trẻ sơ sinh, người bà Alma mất chồng, Pedro, trong một cuộc tấn công của bọn cướp và chính nỗi đau đớn uất hận ấy đã biến thành Ngọn nến kì diệu và cứu cả ngôi làng. Đó là người phụ nữ cô đơn khắc nghiệt mất đi tình yêu phải gồng gánh chèo chống đại gia đình.
Chị cả Isabel cũng là đứa cháu lớn nhất trong gia đình, cho nên sự kỳ vọng của bà dành cho cô cũng nặng nhất, Isabela luôn phải sống hoàn hảo, tạo những dáng xinh đẹp biến ra những bông hoa sắc màu nhưng đầy trống rỗng, cô cũng phải chấp nhận hôn nhân vì gia tộc dù không muốn. Chị hai Luisa sở hữu sức mạnh siêu phàm luôn phải lo lắng có trách nhiệm gánh vác mọi thứ nặng nhọc. Dì Pepa có thể điều khiển thời tiết bằng cảm xúc của mình luôn phải lo nghĩ tâm trạng mình làm ảnh hưởng tới những người xung quanh ……
Và Bruno, như trong We Don’t Talk About Bruno, một người con bị chối bỏ và lãng quên.
Bài hát vẫn luôn ngân nga giai điệu kể cả sau khi xem bộ phim, một đứa con bị bỏ rơi của gia đình. Đôi khi chúng ta có thể gặp những Bruno ngoài đời, những đứa con bị cha mẹ xấu hổ, bị cất giấu đi, bị lãng quên, bị từ mặt …… chỉ vì không đủ xứng đáng, chỉ vì khác người, chỉ vì không được như mong muốn, kì vọng – những điểm đen đáng xấu hổ của gia đình.
Mọi người đều cho rằng Bruno mang đến sự u tối, điềm xấu. Bản thân cậu bỏ nhà ra đi mà không ai biết cậu đi đâu sống ở đâu làm gì. Trong khi sự thật Bruno chỉ thầm lặng sống ở một góc tăm tối trong nhà, thầm lặng vá lại những vết nứt của ngôi nhà, bảo vệ đứa cháu gái bé bỏng, gia đình này và ngôi nhà này. Thậm chí mẹ cậu còn hiểu nhầm cậu, nói rằng cậu không yêu gia đình này, chỉ có Mirabel là người duy nhất đi tìm cậu và biết được cậu yêu và hi sinh như thế nào cho gia đình.
Nhà phê bình phim M.Castillo đánh giá Encanto – Vùng đất thần kỳ là “một bộ phim hoạt hình đầy thân thiện và ấm áp tình cảm gia đình” với người xem. Điều đáng chú ý nhất là không có nhân vật phản diện nào rõ ràng trong bộ phim này, bởi những kẻ xấu cũng có xu thế phục thiện, làm điều tử tế.
Ban đầu ta nghĩ Bruno là một nhân vật phản diện, vì những điềm xấu cậu mang lại, sau đó ta lại nghĩ bà Alma là nhân vật phản diện vì những đòi hỏi kì vọng nghiêm khắc nhẫn tâm của bà, nhưng sau ta lại cũng thấy những nỗi đau, sự hi sinh và sự thay đổi tốt đẹp của bà về gia đình khi nhận ra sai lầm của bản thân.
Có lẽ nạn nhân không phải chỉ là nhân vật chính của bộ phim, “nàng lọ lem” yếu thế ban đầu, Mirabel đáng thương, người duy nhất không có quyền năng phép thuật, không có mặt trong bữa tiệc gia đình, không được chụp ảnh cùng mọi người, không được giúp đỡ trang trí vì người bà muốn một buổi lễ hoàn hảo của phép thuật. Cô bé lạc lõng của gia đình, không đủ tốt để được yêu thương.
Gỡ bỏ những sức mạnh, những tài năng của cá nhân ấy đi, thì họ còn lại gì, họ còn lại giá trị gì?
Không còn như những hình ảnh hoàn hảo tài năng mạnh mẽ, không còn như những mong muốn kì vọng của người khác, họ còn là gì?
Giống như những thành viên trong gia đình luôn phải sống để làm người bà tự hào, cũng như là gìn giữ hình ảnh cho gia đình, họ chỉ có giá trị qua lăng kính của bà Alma khi họ có phép thuật.
Mirabel từng được bà rất cưng chiều nhưng từ ngày sinh nhật 5 tuổi ấy chở đi, sự thất vọng xa cách hiện rõ trong bà, bà bỏ quên cô bé, thậm chí nói những lời đau lòng trách mắng cô, phủ nhận những giá trị, tình yêu và sự cống hiến của Mirabel cho căn nhà, cho gia đình.
Nhưng dù là ai, dù giỏi hay không giỏi, dù có đặc biệt hay không, có phép thuật hay không, ai cũng xứng đáng nhận được sự yêu thương, trân trọng như bất kỳ ai. Nếu bạn cũng không tin rằng, dù mình như thế nào thì cũng xứng đáng được yêu thương thì Mirabel với niềm tin bền bỉ mạnh mẽ sẽ giúp chúng ta thực sự cuối cùng có thể tin vào điều đó.
Không còn mạnh mẽ nữa thì Lusia vẫn xứng đáng được trân trọng, không còn hoàn hảo xinh đẹp nữa thì Isabela vẫn được sống như mình muốn thay vì kì vọng của mọi người, không còn nhìn thấy tương lai soi đường chỉ lối thì Bruno vẫn là đứa con của gia đình được mọi người yêu thương, không có gì đặc biệt thì Mirabel vẫn xứng đáng được trân trọng vì tất cả sự dũng cảm, mạnh mẽ cô bé đã làm để cứu gia đình, ngôi nhà và đoàn kết hàn gắn mọi người.
Hình ảnh những người dân đã cùng đến xây dựng lại ngôi nhà là một câu trả lời tuyệt đẹp, dù gia đình ấy có đổ vỡ, có không còn mạnh mẽ như xưa, dù họ không còn mang lại giá trị cho cộng đồng, họ vẫn được trân trọng và yêu mến. Đó cũng là câu trả lời cho nỗi sợ của người bà, gia đình Madrigal không còn là người bảo vệ cho ngôi làng này nữa chính là đánh mất sứ mệnh của gia tộc – nhưng người dân xung quanh vẫn có thể sống tốt mà không cần sự bảo bọc đó, thậm chí họ còn có thể giúp ngược lại gia đình ấy.
Gia đình là tình yêu vô điều kiện hay là sợi dây trói buộc?
“Tôi làm thế là vì tốt cho nó”
Có lẽ câu nói này đã nói lên tất cả, những gắn bó và vấn đề của gia đình.
Đó là điều ta kì vọng, ta hi vọng, ta mong muốn,….. hay là vì thực sự ta muốn tốt cho ai đó? Ta là vì mình hay là vì người khác?
Mà thế nào là tốt cho ai đó, khi mà bạn thấy tốt nhưng chính người trong cuộc lại thấy không tốt?
Hay đôi khi chính chúng ta cũng bị thuyết phục rằng, phải làm thế mới tốt, phải trở thành giáo viên, thành bác sĩ, thành luật sư,…. thì mới tốt, đôi khi ta cũng cố ép bản thân mình vào khung mà gia đình kì vọng thay vì làm những thứ mình muốn!
Hình ảnh chủ đạo trong đề tài gia đình của bộ phim, cũng là biểu tượng cầu kì nhất, nhân vật trung tâm của bộ phim – ngôi nhà, biểu tượng cho gia đình cũng như góc neo đậu tinh thần.
Casita có nghĩa là ngôi nhà nhỏ trong tiếng Tây Ban Nha, nhà khách Mexico được gọi là casa de huespedes, casita là một ngôi nhà hoặc căn hộ nhỏ, liền kề nhưng khép kín trong khi cabana là túp lều. Rất nhiều lần hình ảnh casita của gia đình Madrigal được nhấn nhá đẹp đẽ lung linh trong bộ phim, thậm chí có rất nhiều poster phim là hình ảnh casita cùng các nhân vật.
Ngôi nhà trong bộ phim hiện lên cũng như một nhân vật, có vui buồn cảm xúc. Nếu những thành viên trong gia đình bỏ mặc ngôi nhà, không còn quan tâm chăm sóc ngôi nhà ấy nữa, bỏ rơi nó thậm chí khi nó bắt đầu có những vết nứt mà không ai quan tâm, không ai muốn vá lại vết nứt ấy, thì sớm hay muộn ngôi nhà ấy cũng sụp đổ.
Ngôi nhà sụp đổ như hình ảnh ẩn dụ của gia đình đã tan vỡ, mỗi người một nơi, mỗi người ôm nỗi đau của bản thân mà không ai chia sẻ với ai, không ai thấu hiểu ai.
Dont you hold on too tight – Đừng giữ lấy nhau chặt quá
Việc sống bên cạnh nhau nhưng không thấu hiểu nhau, cho mình quyền lực để bắt buộc người khác sống theo ý muốn của bản thân mình, bám chặt lấy một đứa con như là niềm hi vọng sự kế thừa, sự bảo đảm cho tương lai …… chính bản thân ta khi làm vậy là đang đập vỡ căn nhà, từng mảnh một. Ban đầu có thể chỉ là những vết nứt của sự không thấu hiểu, của sự tổn thương, của sự xung đột,… nhưng dần dần nó lớn dần, tích tụ lại như giọt nước tràn li, và thậm chí dù không có giọt nước ấy thì mảnh tường yếu ớt lung lay cũng chẳng thể bỗng lành lặn, quá nhiều vết nứt thì cũng không có căn nhà nào có thể trụ vững được nữa.
Chi tiết cuối phim ngôi nhà sụp đổ và được mọi người xây dựng lại bằng chính bàn tay, sức lực và sự giúp đỡ của dân làng là chi tiết đắt giá của kịch bản, giải quyết mọi mâu thuẫn và nhấn mạnh giá trị ý nghĩa của mỗi cá nhân. tháo gỡ mọi khúc mắc về tình yêu có điều kiện và xung đột quan niệm.
Sụp đổ, tan vỡ có đáng sợ không?
Có lẽ sẽ rất nhiều người thấy mình trong hình ảnh bộ phim mang lại: luôn phải hoàn hảo, luôn phải so sánh bản thân với anh chị em, luôn phải chạy theo hình bóng của người khác, luôn phải nhìn người khác mà sống, luôn phải hi sinh những nhu cầu nhỏ bé của cá nhân vì một hình ảnh gia đình,….. luôn phải luôn cố gắng gồng gánh để được công nhận, yêu thương, ….
Nếu bạn cũng đang phải gánh những áp lực vô hình ấy, mong rằng bạn và những người xung quanh có thể nhận ra, thẳng thắn trao đổi với nhau và có thể cùng bắt tay nhau xây dựng lại ngôi nhà đã đổ vỡ ấy.
Đôi khi tranh cãi thẳng thắn không phải là xấu, không phải là điều gì đó chúng ta phải cố trốn tránh, giữ mọi thứ trong lòng chỉ để tránh một lần thẳng thắn có thể đổ vỡ mọi thứ.
Đôi khi đổ vỡ, thất bại không phải là mất hết, không phải là sụp đổ, mà chỉ là cơ hội để bắt đầu lại xây dựng lại mà thôi.
Và so sánh bản thân mình với người khác là điều tệ hại nhất, có thể bạn không là người sáng tạo như Isabela biết tạo nên hoa, Isa tạo nên sức mạnh…. bạn chỉ là một người bình thường, cần cù, chăm chỉ như Mirabel ga dạ, hết mình. Có thể bạn không để ý, nhưng người bà Abuela Alma là người đi đầu, người xây dựng, người quyết định nhưng bà cũng không có tài năng đặc biệt gì, bà không phải là người sáng tạo. Vì vậy, tìm hiểu khả năng của bản thân, phát huy những khả năng ấy của bản thân, như Mirabel đi tìm chính mình, cất lên tiếng nói của mình, sẽ thú vị hơn là ganh ghét ganh đua với một Isabelle nào đó chứ nhỉ ?
Điểm trừ của bộ phim?
Encanto được nhắc tới nhiều về sự chóng vánh cảm giác không sâu sắc và khiên cưỡng khi phải gò mình vào chủ đề gia đình.
Thông điệp phim muốn gửi gắm cùng chủ đề thú vị nhưng kịch bản phim chưa giải quyết làm nổi bật sâu sắc và thuyết phục được tất cả số đông. So với cốt truyện đó, sẽ rất hay nếu như Encanto khai thác thêm nội tâm của các thành viên.
Thứ nhất là nhân vật Mirabel, cô không có phép thuật, nhưng điểm gì là điểm đặc biệt khắc họa rõ nét nhân vật, đưa tới sự thức tỉnh và là người anh hùng (ngoại trừ xuất thân lọ lem ra, thì sức mạnh ở đây là gì). Và Isabela, vẻ ngoài hoàn hảo như đóa hoa trang trí cho đời, nhưng bên trong là người ích kỉ, coi thường sự vô dụng của em gái, mong muốn duy trì sự hoàn hảo. Đây là một nhân vật thú vị có rất nhiều điểm để khai thác, vừa đáng thương vừa đáng trách – có thể nâng lên làm một nhân vật phản diện thứ 2 thay vì sự mờ nhạt góp mặt cho có trong mối quan hệ mâu thuẫn với nhân vậy chính. Thứ hai là khắc họa sâu sắc hơn mối quan hệ Mirabel và người chị mà cô thường so sánh ghen ghét Isa, khán giả cần phải hiểu mạch kịch bản tại sao ghét nhau, điều gì đã thay đổi, sự kiện nào là điểm khởi đầu chuyển biến trong mối quan hệ….
Nhân vật người chị thứ hai Lusia cũng vậy, hình ảnh nhân vật được xây dựng mạnh mẽ gánh vác tất cả bên ngoài nhưng sợ hãi yếu đuối bên trong cần được khắc họa rõ nét hơn, cũng như cần có chi tiết bước ngoặt – thức tỉnh, vượt qua và thay đổi mà kịch bản còn thiếu.
Tương tự như Bruno, tại sao bị xa lánh, phát triển tâm lý như thế nào dẫn đến ra đi, điểm thay đổi rơi vào khoảnh khắc nào để quyết định quay lại với gia đình.
Nhân vật bà Alma là ví dụ của sự khắc họa thành công nội tâm để khán giả hiểu tại sao bà lại hành xử như vậy, nhưng cảm giác nhân vật chưa đạt tới khoảnh khắc đỉnh điểm để tạo nên mâu thuẫn trái ngược một cách sâu sắc.
Hay như nhân vật Dolores, câu chuyện của cô là gì? Và “mối tình sâu sắc” như trong lời bài hát ở đâu?
Có lẽ những điểm trừ này cũng là một cánh cửa khác cho phim có phần ngoại truyện cho nhân vật hoặc hẳn một series vì cốt truyện còn quá nhiều điểm để khai thác.
Một điểm nữa khiến khán giả cảm thấy phim bị nhanh không đủ sức gồng gánh thông điệp nội dung phim là do câu chuyện người anh hùng ở đây chưa được khắc dấu ấn đậm sâu.
Mô tuýp người anh hùng ở đây là nhân vật Mirabel, mô tuýp đúng là hoàn cảnh khó khăn, sự kiện cao trào, và ứng phó vượt lên khó khăn ấy. Có thể thấy phim đã khắc hoạ được tốt phần ban đầu của mô tuýp, hoàn cảnh lọ lem của nhân vật chính, sự kiện cao trào ngôi nhà rạn nứt, nhưng phần cuối giải quyết vấn đề, người anh hùng chiến thắng khó khăn và đưa mọi người vượt qua khủng hoảng chưa đủ sâu sắc và nhấn nhá trong lòng người xem.
Tham khảo các bài viết khác của mình về sách và phim ảnh
Blog cảm nhận phim ảnh của mình: meolangthangngaymua
Các bài viết gần đây
One Comment
some one
“Tôi làm thế là vì tốt cho nó”
Có lẽ tranh luận giữa cái ta thấy tốt và người khác thấy tốt sẽ luôn là vấn đề muôn thuở nhỉ. Chúng ta phải tài năng hoàn hảo đến thế nào mới là đủ? Gia đình là tình yêu vô điều kiện hay là sợi dây trói buộc? Sụp đổ, tan vỡ có đáng sợ không?
Năm nay Disney lại chưa ra siêu phẩm nào mới cả, hình như thông lệ cứ một năm một lần muốn được ra rạp xem phim quá.